Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: Çin’e dikkat

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla birlikte ABD’yle paralel çizgiye kayan Ukrayna yönetiminin Çin’le de ilişkileri bozulmaya yüz tuttu. Oysaki Pekin, savaştan önce hem Moskova’yla hem de Kiev’le iyi ilişkiler geliştirerek Ukrayna’nın bir numaralı ticaret ortağı oluvermiş ve Ukraynalı yöneticilerin Batı’yla ilişkilerinin iyi gitmediği zaman kredi almak için başvurabilecekleri bir kapı haline gelmişti. Bu nedenle de Ukrayna’da 2015’ten beridir komünist partinin ve komünizm propagandasının yasak olmasına rağmen Ukrayna yönetimi, 2021’de Çin Komünist Partisi’nin 100. kuruluş yıldönümünü içtenlikle tebrik etmiş, Çin lideri Şi Cinping’in kitabının Kiev’deki tanıtımına da üst düzey katılım göstermişti.

SAVAŞ SONRASI DEĞİŞİM

Savaş, bu tabloyu değiştirdi. Çin’in Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü savunduğunu söylemesine karşılık Rusya’yla yakınlığı sürdürmesi, Ukrayna yönetiminin de ABD’ye uyum sağlaması, ilişkileri bozdu. Çin, kendisinin “Tek Kuşak Tek Yol” projesi çerçevesinde, doğudan batıya Avrasya topraklarında istikrarın egemen olmasını istiyor. Ancak, Çin’in önerdiği barış, Ukrayna topraklarındaki çatışmanın dondurulmasını öngörüyor. Ukrayna’daysa geçen yılın nisan, mayıs aylarından itibaren Rusya’ya karşı bazı askeri başarıların sağlanması ve ABD ile İngiltere’nin Ukrayna’daki beklentileri yükseltmesinin de etkisiyle yönetici çevreler ve toplumun önemli bir bölümü, Moskova’nın bozguna uğratılmasından başka bir seçeneği kabul etmeyeceklerini söylüyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Putin hakkında yakalama kararı çıkartması da Ukrayna yönetiminin özgüvenini epey artırdı. Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Danışmanı Mihaylo Podolyak, dün yaptığı açıklamada, Putin hakkında tutuklama kararı çıkartıldığına değinerek Rusya’nın başında Putin olduğu sürece Kiev’in Moskova’yla müzakere yapmayacağını söyledi.

Fakat UCM’ye 122 ülke taraf olsa da (AB üyelerinin tamamı taraf), buna taraf olmayan da pek çok ülke var. Çin gibi. Çin lideri Şi Cinping’in dün başlayan Moskova ziyaretinden hemen önce Çin Dışişleri Bakanlığı’nın devlet başkanlarının dokunulmazlığının olduğunu söyleyerek UCM’yi eleştirmesi, Rusya’ya bu alanda önemli bir destek oldu. Çin liderinin Moskova ziyaretinde, dünyanın Batı’dan ibaret olmadığı mesajı verilecek. Bir tarafta Şi’nin Moskova ziyareti, diğer taraftansa Ukrayna’nın bir, iki ay içinde başlayacağı söylenen karşı taarruzu, bu savaşın gidişini belirleyen önemli etkenler olacak.